"Noem het de Aloha Spirit"
tekst: Merlijn Ensing.
fotografie: Michael Klinkhamer.
Dit Artikel is verschenen in P/F Magazine Juli 2011. Thema nummer "Op Reis".http://pf.nl/vakblad/pf-6-op-reis/
Dit Artikel is verschenen in P/F Magazine Juli 2011. Thema nummer "Op Reis".http://pf.nl/vakblad/pf-6-op-reis/
Het fundament van schrijven én fotograferen is verrijkend voor Michael Klinkhamer, zowel voor zijn geest als onderneming. De van origine fotograaf reist daarom in zijn zoektocht naar kennis en positieve energie de hele wereld rond. “Ik wil antwoord hebben op mijn foto’s.”
Michael Klinkhamer reist de wereld rond als fotograaf en schrijvend journalist. Vaak verblijft hij langere tijd op bepaalde locaties om foto en tekst opdrachten te combineren met eigen werk. “Fotograferen en reizen in verre landen is één groot leerproces. Elke keer weer afstand nemen van je hebben en houden, de eenzaamheid tegemoet treden en op jezelf worden teruggeworpen. Als je continu op reis bent, wordt het alleen zijn steeds prettiger. De eenzaamheid verdwijnt. Ik had vroeger nog wel eens dat wanneer ik in een grote stad aan kwam, er een soort adrenaline door m’n lijf stroomde. Ik merk nu dat het voor een groot deel weg is. Ik voel het niet meer. Jammer, maar het heeft geen invloed op de kwaliteit van mijn werk. Neem mijn fotowerk uit Beijing. Naast het afronden van mijn opdrachten liep ik daar rond, kon geen Chinees lezen en goed communiceren was voor mij onmogelijk. Het is een heel aparte beleving. Als ik tussen de opdrachten door met mijn fotocamera in zo’n gigantische stad rondloop, laat ik mezelf verdwalen. Net een labyrint. De eerste de beste bus die langsrijdt stap ik soms in en ik zie wel waar ik uitkom.”
Je drijft op gevoel?
“Inderdaad. Fotografie is heel vaak nemen. Zeker commercieel gezien, dan is het vaak 'neem die foto, want we betalen je ervoor'. In die andere wereld waarin ik zelf kijk, reis en op plaatsen kom waarin ik ben geïnteresseerd, worden de foto’s je gegeven. Ik ben geen reisfotograaf in de zin van dat ik naar een land ga om het zichtbaar te maken aan de wereld. ‘Dit is Wenen, dit is Hong Kong.’ Nee, de foto’s die ik graag maak komen naar me toe. Het zijn fotomomenten die je pertinent niet kunt afspreken. Die foto’s ‘gebeuren’ gewoon. Het licht is goed, de tijd, de plek: alles komt bij elkaar. Magie. Het is vaak té simpel: alsof het geschenken zijn. Dat is waar ik op dit moment veel ambitie in heb. Om die spirituele foto’s, landschappen en stillevens, te vinden te exposeren en te verkopen, in gelimiteerde oplage fine-art prints.”
Speel je quitte of maak je winst?
“Ik speel vrijwel altijd quitte, met genoeg winst om van te leven en weer nieuwe projecten aan te pakken. Financiële risico’s neem ik nu alleen nog als ik iemand héél graag wil portretteren en interviewen. Het gaat vaak om internationaal gerenommeerde personen of onderwerpen. Om een trip lucratiever te maken, kun je daarom je werk ook aanbieden in Spanje, Italië en België – mits je daar moeite voor doet en tijd voor hebt. Ik fotografeer veel specifieke architectuur en schrijf daar ook over. Dat zijn een soort van autodidactische projecten over architectuur, fotografie, kunst en design.”
Gaat het je om de esthetiek van de architectuur of het verhaal erachter?
“In eerste instantie dat eerste. Het credo is: vind ík het boeiend? Zo ja, dan wil ik er meer van weten. Je kunt Wikipedia erop naslaan, maar je kunt ook die bewuste mensen interviewen. Als ik alleen maar die foto’s zou maken, leer ik niets. Daarbij: welke journalist belt mij morgen op met een prachtig idee om een uniek verhaal in Phnom Penh, Bali of Berlijn met me te maken? Daarom doe ik het zelf. Ik ben een one-man-band.”
Duidt de methode Klinkhamer eens.
“Ik wil zelf de controle houden en bedenk en produceer daarom al mijn ideeën in zijn volledigheid zelf. Dat is een hele andere benadering dan de jaren ervoor toen ik alleen maar in opdracht foto’s nam. Het zorgt ervoor dat mijn werk persoonlijker wordt. Ik denk dat het ook wel in de foto’s te zien is. Er hangt een soort rust over het geschoten materiaal. Alles is naar mijn mening minder geforceerd. In feite werkt het zo: ik volg veel buitenlandse media, dat geeft me een heel scherp beeld van wat er in de wereld gebeurt. Als ik iets lees wat me interesseert, zoek ik het verder uit, doe een interviewaanvraag en daar gaan dan soms maanden overheen. Als zo’n interview of reportage kan plaatsvinden, benader ik bladen. Er komt natuurlijk geluk bij kijken. Is het onderwerp actueel, maakt de hoofdredacteur een goede deal met je? En soms ligt een verhaal een tijdje op de plank, maar in mijn ervaring wordt het wel áltijd verkocht. Eigenlijk moet je het dus gewoon altijd zelf produceren.”
Hoe verhoudt de journalist Klinkhamer zich tot de fotograaf?
“Laatst zei iemand: jij bent een echte rasfotograaf. Mooi om te horen. Daarbij ben ik inmiddels ook een doorgewinterde journalist. Jarenlang mocht ik met de beste journalisten van Nederland samenwerken. Mondje dicht, concentreren, fotograferen. Maar altijd wel goed luisteren naar hoe zij het aanpakten. Het zwaartepunt in mijn producties zit toch vooral in sterke foto’s. Soms maak ik ze niet zelf, maar koop ik uniek beeld aan. Bijvoorbeeld historisch beeld over Helmut Newton of Marilyn Monroe. Dan ben ik ook beeldredacteur bij het verhaal. Het verhaal zelf schrijf in één keer op. Dat moet je dan nog wel een beetje leesbaar editen en checken op feiten. Maar het is iets dat ik heel graag doe en goed kan. Fotograferen is een heel andere dimensie.”
Had je het ook zo gedaan als je geen succes had?
“Ik vind dat ik te weinig succes heb.”
Geef eens een voorbeeld.
“Vorig jaar reisde ik af naar Phnom Penh om voor HP/De Tijd een reportage te maken over kunstenaar Peter Klashorst. Zij volgen hem al zijn hele carrière. Ik maakte het verhaal over zijn kunst en indringende portretten van Klashorst zelf, nu als man van vijftig. Hij is nog steeds behoorlijk rock and roll, maar veel geraffineerder. Minder kinderachtig, minder provocerend dan voorheen. Het verhaal ging over zijn expositie in de beruchte S-21 gevangenis. Een voormalige martel- en moordlocatie van de Khmer Rouge. Daarbij ging het ook over de manier waarop er in Nederland immigranten onschuldig worden opgesloten, gefotografeerd en verwijderd uit onze samenleving.
Dat Klashorstverhaal heb ik verkocht in een vorm van een interview, ondersteund met portret en reportage foto’s. Daarna heb ik het als beeldreportage anders ge-edit en bij andere bladen aangeboden: meer close-ups, minder geposeerd, meer actie. De interesse viel tegen. Alleen NRC-Handelsblad pikte het op. Je mate van succes wordt toch afgemeten aan de publicaties die je krijgt. Op dat gebied heb ik wel iets gemeen met Klashorst. Hij schildert wat hij wil en gaat gewoon stug door. Uiteindelijk komt het daar op neer: als je het geloof niet meer hebt en puur op de markt gaat richten, sta je iedere dag een Paul de Leeuw of Linda de Mol te fotograferen. Dat is wat de bladen willen, die zijn alleen maar geïnteresseerd in lokaal nieuws.”
Jij zegt op je website te fotograferen met je hart. Hoe werkt dat precies?
“Het is net als met zingen, dat doe je ook met je hart. Je sluit je af, fotografeert eigenlijk met je ogen dicht. Ik zie het, voel het, geniet en ben dan even in mijn eigen ‘zone’. Het zijn momenten die weer voorbij gaan. De foto’s blijven.”
De foto’s die je maakt wil je een spirituele lading meegeven. Waarom is dat?
“Ruim drie jaar geleden had ik het lastig. Na een vast dienstverband bij een uitgeverij, wilde ik er even uit, een tijdje ergens anders wonen. Dat móest Hawaii worden. In het midden van de oceaan. Stipjes op de blauwe wereldkaart. Dat gegeven alleen al vond ik heel spannend. Ver weg, totaal los van alle vastigheid die je hier in je dagelijkse routine hebt. Ik heb daar een aantal maanden gewerkt bij een soort spiritueel workshop centrum. Ik draaide mee bij fotoworkshops en heb voor de lol veel foto’s gemaakt van iedereen met wie ik werkte. Ondertussen was ik op zoek naar antwoorden. Hawaii gaf me veel terug, door haar woestheid en ongeremde bijzondere natuur, het gevoel dat alles weer mogelijk was. Ik heb op Hawaii misschien wel mijn mooiste landschapsfoto’s gemaakt. Noem het de ‘Aloha Spirit’. In het Hawaïaans betekent Aloha veel meer dan gewoon hallo, tot ziens of liefde. De diepere betekenis is ‘het vreugdevol delen van levensenergie in het heden.”
Het klinkt als een kruispunt in je leven.
“Dat is het zeker. Ik ben daar uitgegroeid van vakfotograaf naar reis- en kunstfotograaf met een spirituele lading. Er maakte zich een soort bezinning van me eigen. Zo van: er zit zo veel méér in fotografie. Noem het een persoonlijke relatie met de fotografie. Het heeft geresulteerd in een intensieve vorm van landschapsfotografie, een prachtige fotoserie. Als ik op reis ben combineer ik dat altijd met freelance opdrachten. Het is een soort zichzelf voedend monstertje geworden. Als ik dan in Bali of Cambodja ben, dan doe ik m’n werk, maar met de kracht en de innerlijke liefde uit Hawaii. Ik ben altijd op zoek naar gelijkgestemden. Daarom maak ik ook, naast die ‘mooie foto’s’ een speciaal soort werk dat een select aantal mensen aanspreekt. Ik heb laatst daarvan een drieluik verkocht dat nu bij iemand groots in het huis hangt. Die vrouw vertelde dat elke keer wanneer ze langs die foto’s loopt er een gevoel van dankbaarheid naar boven komt. De foto’s vertellen haar een verhaal. Als iemand anders dan ikzelf dat ook ziet, worden bepaalde foto’s nog sterker. Ik wil graag antwoord hebben op mijn foto’s. Als mensen de dialoog die ik opzoek, oppikken en daar hun eigen gevoel en behoeftes in terugzien, dan is dat het mooiste wat je als fotograaf kunt bereiken.”
Michael Klinkhamer exposeert zijn fotowerk in Galerie Kahuna Lotus van 24 Juni t/m 24 September. Kapelstraat 3. 1404 HT Bussum.
Reacties
Een reactie posten